Opryszczka narządów płciowych – jak ją rozpoznać i wyleczyć?

Liczba zakażeń wirusem HSV ciągle wzrasta. Szacuje się, że opryszczka narządów płciowych dotyka 5-10 proc. kobiet w wieku prokreacyjnym na całym świecie. Większość pacjentów (aż 85-95 proc.) nie jest świadoma choroby…

Opryszczka narządów płciowych – co ją powoduje?

Za pojawienie się niepokojących objawów odpowiada zakażenie wirusem HSV (Herpes simplex virus), najczęściej typu 2. Zdarzają się jednak przypadki, i to coraz częściej, gdy dolegliwości w okolicach intymnych powoduje wirus odpowiedzialny za opryszczkę wargową (HSV-1). W czasie stosunku płciowego wnika on do organizmu ludzkiego. Wrotami zakażenia są drobne otarcia i rany błon śluzowych lub skóry, głównie w okolicy cewki moczowej, odbytu, pochwy i szyjki macicy. Następnie intruz namnaża się w wierzchnich warstwach skóry, powodując stan zapalny tej okolicy i niszcząc zdrowe komórki.

Opryszczka narządów płciowych – jak można się zarazić?

Zakażenie przenosi się przez bezpośredni kontakt (wirus obecny jest w wydzielinach), podczas stosunku pochwowego, oralnego lub analnego. Możliwe jest także przeniesienie zakażenia z matki na płód lub na noworodka (zakażenie okołoporodowe).

Jak objawia się opryszczka narządów płciowych?

Pierwsze zachorowanie, zwane zakażeniem pierwotnym, zazwyczaj przebiega dość ciężko, z towarzyszącymi objawami ogólnymi, takimi jak osłabienie, gorączka z dreszczami, bóle stawowo-mięśniowe. Dochodzi także do powiększenia najbliższych węzłów chłonnych, głównie pachwinowych. Skóra okolic intymnych jest zaczerwieniona, może nieprzyjemnie boleć i swędzieć. Na jej powierzchni pojawiają się wykwity w różnych stadiach ewolucyjnych – na początku przybierają postać pęcherzyków, a gdy już pękną, widoczne są nadżerki, które pokrywają się brązowawym strupem. U kobiet najczęściej zajęte są wargi sromowe, pochwa i szyjka macicy, a nawet skóra wokół odbytu. Mężczyźni z kolei narzekają na zmiany skórne napletka, żołędzi, prącia lub pośladków. Seks oralny może doprowadzić do opryszczkowego zapalenia gardła, a kontakty analne mogą być przyczyną zapalenia błony śluzowej odbytnicy.

Czy opryszczka narządów płciowych może nawracać?

Wirus, po wywołaniu zakażenia pierwotnego, przemieszcza się drogą nerwów do neuronów czuciowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa, gdzie pozostaje w postaci utajonej przez wiele lat. W sprzyjających warunkach, pod wpływem różnych czynników zewnętrznych, dochodzi do jego reaktywacji (opryszczka nawrotowa). Czynnikami spustowymi są najczęściej stres, przeziębienie, wychłodzenie, miesiączka, osłabienie organizmu, niedożywienie, choroba bakteryjna, ekspozycja na silne światło słoneczne (promieniowanie UV). Rzadko do nawrotu dochodzi samoistnie.

Opryszczka narządów płciowych – jak lekarz stawia diagnozę?

Do postawienia właściwego rozpoznania wystarcza zazwyczaj charakterystyczny obraz kliniczny. Istnieją także badania laboratoryjne pozwalające na identyfikację wirusa – hodowla komórkowa, wykrywanie DNA wirusa czy badania serologiczne polegające na wykrywaniu odpowiednich przeciwciał.

Opryszczka narządów płciowych – jak przebiega leczenie?

Należy przede wszystkim pamiętać, że dostępne obecnie metody leczenia nie eliminują wirusa utajonego z organizmu i nie zmniejszają ryzyka zakażenia innych osób ani częstości i ciężkości nawrotów po zaprzestaniu leczenia. Leki przeciwwirusowe (acyklowir, walacyklowir) podawane doustnie zmniejszają nasilenie objawów zakażenia pierwotnego i nawrotowego. Długość leczenia uzależniona jest od nasilenia objawów oraz od tego, czy mamy do czynienia z zakażeniem pierwotnym, czy nawrotowym.

Opryszczka narządów płciowych – zagrożenie dla kobiet w ciąży

Dla kobiet spodziewających się dziecka groźne jest zwłaszcza zakażenie pierwotne. Na tym etapie organizm matki nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał, które chronią płód przed niebezpieczeństwem. Wirus HSV może przyczynić się do wystąpienia porodu przedwczesnego, a także mieć istotny wpływ na rozwój dziecka. U zakażonego noworodka najczęściej występują zmiany skórne, dochodzi do zajęcia rogówki w oku, zapalenia jamy ustnej, a nawet zapalenia opon mózgowych. W przypadku opryszczki narządów płciowych ciężarnej bierze się pod uwagę wykonanie cesarskiego cięcia.

Opryszczka narządów płciowych – czy można uchronić się przed zakażeniem?

Wydaje się, że najistotniejszym elementem profilaktyki jest informowanie partnera seksualnego o byciu nosicielem wirusa, gdyż zarażać można również w okresie bezobjawowym choroby. Unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych może uchronić nas przed infekcją. Używanie prezerwatywy lateksowej podczas stosunku zmniejsza ryzyko zakażenia (ale go nie eliminuje – szczególnie gdy wykwity są umiejscowione poza penisem). Gdy objawy już jednak wystąpią, należy unikać współżycia z osobami zdrowymi.